تمام آنچه از هنر قلمکاری باید بدانید

زمان مطالعه: 3 دقیقه
پارچه قلمکاری - صنایع دستی ایرانی
در این مقاله میخوانید

هنر قلمکاری

 

هنر قلم کاری که به این شیوه به پیش از 600 سال قبل باز می گردد از جمله هنرهایی است که در نزد ایرانیان و مردم سایر کشورها به عنوان سفره های شب عید و یا رومیزی و … محبوب است ، هنر قلمکار در اصل نوعی طرح اندازی بر روی پارچه های پنبه ای می باشد. در این هنر بصورت دستی طرحهایی را روی پارچه توسط مهرهای چوبی طرح دار رسم می کنند.

تاریخچه:

از منابع به جای مانده از قبل تا عصر قاجار ذکری از هنر قلمکار ثبت و به جای این واژه از کلمه چیتگری یا چیت زنی استفاده شده است. اما از دوره قاجار به بعد عنوان قلمکار را به خود گرفته است. اکثر محققان متفقاً بر این این باورند که چاپ قلمکار از حدود اوایل قرن 7 هجری قمری و همزمان با حمله مغولها به ایران یافته و با فراز و نشیب های زیادی ، موجودیت خود را حفظ کرده ، اینکه در زمان صفویه خصوصا در زمان شاه عباس این صنعت رونقی به سزا یافت و بیشتر لباسهای مردانه و زنانه از پارچه های قلمکار تهیه می گردید. در حال حاضر اصفهان مرکز عمده تولید این صنعت دستی می باشد.

قالبهای ساخت قلمکار:

در این صنعت قدیمی ایرانی ، نقش ها بوسیله مهر چوبی بر روی پارچه منتقل می شود. به کلیشه یا مهری که نقش روی آن زده می شود قالب گویند. هنرمند نقوش را بر روی چوب نقش زنی می کند و سپس آنها را می تراشد. مراحل ساخت قالب به ترتیب زیر است:

1. جور کردن چوب قالب به سه دلیل صورت می گیرد: دوام چوب را زیادتر می کند ، چوب را برای تراش نرم می کند و مانع نفوذ و ایجاد تغییرات و شکستگی در آن می شود.

2. لیسه یا پولیش کردن چوب

3. طرح ریزی که در آن پوسته سائیده شده انار را با لعاب کتیرا مخلوط کرده ، مایع حاصله روی سطح صاف چوب میمالند تا طرح آماده شده از روی کاغذ بر روی چوب منتقل شود.

4. پیه دادن قالب قلمگیری است که برای استحکام و غیر قابل نفوذ کردن قالب صورت می گیرد.

 

تولید پارچه های قلمکار:

1. شستن و آب دادن: در ابتدا پارچه های قلمکار که بهتر است نخی باشد را می شویند و آب میدهند و سپس بر سنگ میزنند تا مواد زائد خارج شود و پارچه قدرت جذب رنگ را داشته باشد.

2. سفید گری زمینه پارچه: پارچه ها را در دیگ های بزرگ آب حاوی کلر ریخته و هم می زنند تا کلر در نسوخ پارچه نفوذ کند سپس پارچه را در آب رودخانه می شویند.

3. ریشه بافی: برای ظریف تر شدن پارچه ها دور تا دور پارچه نخ کش می کنند و سپس گره زنی می کنند.

4. نقش زنی و چاپ بر روی پارچه: در این مرحله قالبهای از قبل ساخته شده متناسب با طرح مورد نظر نخست آغشته به رنگ مشکی می شوند و یک دور کامل پارچه را طرح زنی می کنند سپس رنگ درم یعنی رنگ قرمز استفاده می شود و مانند رنگ مشکی قالب را در آغشته به رنگ قرمز می کنند و بر روی طرحهای مشکی چاپ شده ، چاپ می کنند این قالب تکمیل کننده طرح اولیه است ، سپس رنگهای دیگر با قالبهای دیگر که تزئین کننده طرح اصلی هستند چاپ می شوند.

5. ثابت کردن رنگ: پارچه های چاپ خورده را جهت ثابت نمودن رنگ ها در دیگهای بخار قرار می دهند تا بعد از 90 دقیقه به وسیله رطوبت حاصل از بخار آب ، تثبیت صورت پذیرد.

6. صحرا کاری “گازری”: پس از اینکه پارچه ها از دیگ بخار بیرون آمد راهی حاشیه رودخانه ها می گردد تا بمدت 1 ساعت درون حوضچه های آب خوابیده شود تا مواد زائد و غلظت دهنده کتیرا از پارچه جدا شود سپس پارچه ها وارد دیگهای بزرگ آب جوش حاوی پوست انار و جوهر آلیزارین می شود تا رنگها کاملا ظاهر و ثابت شوند.

محصولات قلمکار همچون رومیزی ، روتختی ، سجاده ، کوسن ، شال ، لباسهای زنانه و مردانه در حال حاضر به بازار ارائه می گردد.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

محصولات پیشنهادی برای شما

مطالب مرتبط
معرفی ست گلدان فیروزه کوبی
معرفی 6 ست هدیه گلدان فیروزه کوبی زیبا برای هدیه دادن
زیباترین دیزاین ها برای چیدن سفره هفت سین در دفتر کار
زیباترین دیزاین‌ ها برای چیدن سفره هفت سین در دفتر کار + معرفی پنج ست هفت سین زیبا برای هدیه به کارمندان
آداب و رسوم و سنت های هدیه دادن در سرتاسر جهان
آشنایی با سنت‌های هدیه دادن در سراسر جهان
ایده خرید هدیه عید نوروز برای عروس
16 ایده خرید هدیه عید نوروز برای عروس
هدیه برای همسر عاشق قهوه
برای کسی که عاشق قهوه‌ است، چه کادویی بخریم؟
سبد خرید
ورود

هنوز حساب کاربری ندارید؟

فروشگاه
علاقه مندی ها
0 موارد محصول
حساب کاربری من