فهرست مطالب
آشنایی با سوغاتی و صنایع دستی مازندران
وقتی صحبت از شمال کشور می شود، خواسته و ناخواسته ذهن ما متوجه استان مازندران، سواحل و طبیعت سرسبز آن می شود. در کنار همه ی این ها، آشنایی با صنایع دستی مازندران و نحوه تولید آن ها، خالی از لطف نیست. این استان به دلیل وجود دریای خزر و طبیعت ناشی از آن از دیرباز به عنوان یکی از مناطق مسکونی ایران شناخته می شده و در تاریخ با نام هایی چون تپورستان و طبرستان نیز از آن یاد شده است. همین مساله باعث شده که مازندران یا طبرستان قدیم در زمره کهن‌ترین مناطق تاریخ فلات ایران لقب گیرد.
طبرستان یکی از معدود مناطق فلات ایران به شمار می رود در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود از دستبردها تاریخی و تاثیرات فرهنگی تحمیلی به دور باشد همین مساله باعث شده که بتوان ریشه هایی از تاریخ، فرهنگ و هنر ناب ایرانی را در این منطقه مشاهده کرد. مازندران به عنوان یک سرزمین کهن دارای صنایع دستی مختلفی است که تعداد قابل توجهی از آنها تا به امروز باقی مانده اند و به عنوان محصولات کاربردی و تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با تعدادی از بهترین صنایع دستی مازندران بیشتر آشنا خواهیم شد.
چنته بافی مازندران
استان مازندران و در صدر آن شهرستان سوادکوه به عنوان یکی از مهمترین مناطق چنته بافی کشور شناخته می‌شوند. چنته ها کیف های سنتی هستند که در گذشته عمدتا مورد استفاده چوپانان قرار می گرفتند و با نام توبره نیز شهرت داند. چنته های مازندران از لحاظ شیوه تولید مراحلی شبیه با جاجیم بافی دارند و بر روی دستگاه کرک چال تولید می‌شوند. نقوش سنتی گل و گیاه و حیوان، نقوش حیوانی و گاهی نیز اسامی جلاله و ائمه آذین بخش چنته مازندران هستند. برای نمایان شدن نقوش چنته مازندران معمولا از الیاف ضخیم استفاده می‌شود. چنته مازندران یک محصول کاملا کاربردی است که برای خانم و آقایان استفاده شده و می‌توان بسته به سبک لباس پوشیدن خود، از میان طرح های متعدد، یک نمونه دلخواه را انتخاب نمود.
دوخت چادرشب در مازندران
کارشناسان آثار هنری، قدمت چادر شب بافی را در استان مازندران و گیلان به حدود 2 هزار سال قبل نسبت می‌دهند. چادر شب، بافته ای است که در گذشته از آن برای رو انداز در شب، و همچنین بستن لوازم خواب استفاده می‌شد. نمونه های اصیل چادر شب مازندران با ابریشم و پشم بافته می‌شدند و رنگرزی آنها به صورت کاملا سنتی انجام می‌گرفت. نمونه های ابریشمی گاها با نام دارایی نیز شناخته می‌شدند و معمولا ویژه خان ها و بزرگان محلی تولید می‌شدند. امروزه با فراگیر شدن بافته های صنعتی همچنان چادر شب مازندران مشتریان خاص خود را داشته و هنوز هم با طرح های سنتی که معمولا شکل های انتزاعی و بازی با رنگ ها است، بافته می‌شوند. از انواع چادر شب مازندران، می‌توان برای روانداز، روکش مبل، جمع کردن لوازم خواب و غیره استفاده نمود.
صنایع دستی سفالی استان مازندران
سفال و سفالگری جزئی از فرهنگ و تمدن هر قوم به شمار می روند و در استان مازندران این هنر از هزاران سال قبل رواج داشته و امروزه نیز در نقاط مختلف این استان انجام می شود که قائمشهر، جویبار و بهنمیر از مهمترین مراکز تولید سفال مازندران به شمار می روند. این صنایع دستی مازندران جنبه تزیینی و کاربردی دارند و به صورت ساده، لعاب دار، میناکاری و غیره تولید می شوند. بیشتر آثار سفال مازندران شامل ظروف و لوازم زندگی می شوند و می توان از آنها برای امورات دکوراتیو و همچنین کاربردی استفاده کرد.
نمد مالی، یکی از پرکاربرد ترین صنایع دستی مازندران
نمد یکی از پرکاربردترین صنایع دستی به شمار رفته و از آن محصولات مختلفی مثل زیرانداز، لباس، کلاه، کیف و غیره تولید می‌شود. نمدها ساختاری پشمی دارند و در طی فرآیند تولید آنها، پشم را را قلیایی کرده و به صورت دلخواه به وسیله فشار فرم می‌دهند. این هنر امروزه در استان مازندران وجود دارد و ردپای آن به هزاره های قبل باز می‌گردد. شهرستان رامسر و روستاهای اطراف آن بخصوص کجور به عنوان قطب تولید نمد در استان مازندران شناخته می‌شوند. رنگ مایه های سیاه، سفید، قهوه ای و کرم، پرکاربردترین رنگ های نمد مازندران به شمار می‌روند. از محصولات نمد مازندران می‌توان برای امورات کاربردی و در دکوراسیون استفاده کرد.
جاجیم بافی در مازندران
یکی دیگر از صنایع دستی مازندران جاجیم است که در شهرهای مختلف این استان تولید می‌شود ولی در روستای آلاشت شهرستان سوادکوه از رونق بالاتری برخوردار بوده و این منطقه به عنوان خاستگاه ملی جاجیم شناخته می‌شود. ابعاد جاجیم مازندران معمولا بین 20 تا 35 سانتیمتر متغیر است و طول آنها گاهی به 20 الی 40 متر نیز می‌رسد. در گذشته از جاجیم مازندران عمدتا به عنوان روانداز استفاده می‌شود ولی در زمان حاضر این صنایع دستی مازندران برای رو مبلی، روی کرسی، رو میزی، کیف و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. طرح های جاجیم مازندران معمولا برگرفته از نقوش هندسی و تجریدی هستند.
قالی کلاردشت
یکی از صنایع دستی مشترک در بین تمامی مناطق جغرافیایی ایران قالی بافی است و نشانه ای از قدمت و تمدن آنها می‌باشد. در استان مازندران نیز قالی بافی از دیرباز وجود داشته و منطقه کلاردشت به همراه روستای مکارود به عنوان بهترین مهد تولید قالی در این استان به شمار می‌رود. چیزی که باعث شهرت و محبوبیت قالی کلاردشت شده است، شکل خاص آن است. قالی های این منطقه دارای رج شمارهای ضعیفی بوده و به همین دلیل با نام خرسک نیز شهرت دارند. همچنین طرح های قالی کلاردشت معمولا به صورت ذهنی باف می‌باشند و در نمونه های اصیل نیز رنگرزی آنها به صورت سنتی انجام می‌شود.
حصیر بافی
حصیر بافی مازندران نیز یکی از صنایع دستی است که در نقاط مختلف کشور شهرت و محبوبیت دارد و اهالی این استان با استفاده از پوشش گیاهی منطقه خود نسبت به تولید حصیر اقدام می‌کنند. گله، واش و حتی ساقه های برنج از جمله مواد اولیه ای هستند که از آنها به عنوان مواد اولیه حصیر بافی استفاده می‌شود. انواع زنبیل ها، زیرانداز کوب، کلاه و غیره از مهمترین صنایع دستی حصیر بافی مازندران به شمار می‌روند.
